Түбірлері өзгермелі біріккен сөз дегеніміз не?

Lida1989 19 нояб. 2021 г., 14:00:27

Екі, я одан да көп түбірден бірігіп, тұтас бір ұғымды білдіретін күрделі сөздер біріккен сөздер деп аталады.

Мысалы, белбеу, баспасөз, ашудас, өнеркәсіп, тоқсандегенсөздер екі сөзден құралып(белжәнебау, баспажәнесөз, ашунемесеащыжәнетас(кейінді ыкпал заңы бойынша т дыбысы д - га айналып, тас сөзідасболған), өнержәнекәсіп, тогыз - тоқсжәнеон - ан), бір ұгымның ғана атауы болып тұр.

Қазак тілінде біріккен сөз екі түрлі болады.

Бірінде құрамына енген түбірлердің тұлгаларысақталып отырады.

Мысалы : түйеқұс(түйе + құс), бұзаубас(бұзау + бас), басмақала(бас + мақала), т.

Б. Екіншісінде құрамына енген түбірлердіңтұлғалары сақталмай, кейбір дыбыстың өзгерістерге ұшырайды.

Мысалы : биыл (бұлжәнежыл : бірінші сөздегі л дыбысы түсіп қалган екінші сездің басындагы ж дыбысы и - ғаайналған), жаздыгүні (жаздыңжәне күні : бірінші сөздегі соңғы ң дыбысы түсіп калған, екінші сөздің басындағы к дыбысы ілгерінді ықпал заңы бойынша г - ге айналган), түрегелді(тұражөнекелді : бірінші сөздегі дауысты дыбыстар екінші сездің әсерінен жіңішкеріп ү ү - ге, а е - ге айналған, екінші сөздің басындагы к дыбысы г - ге айналған).

Бұлар ғылым тіліндекіріккен сөздер деп аталады.

Біріккен сөздерге көбіне мынадай атаулар жатады : 1)аң, құс, жәндік, өсімдік атаулары : қосаяқ, тас - бақа, егеуқұйрық, жолбарыс, көкқұтан, текесақал, ала - бота, аққу, итмұрын, саңырауқұлақ, бәптерек, бәйшешек, т.

Б. ; 2)географиялық атаулар(жер, су, планета аттары) : Жетіқарақшы, Темірқазық, Ақбозат, Көкбозат, Сарысу, Қызылорда, Әулиеата, Алакөл, т.

Б. ; кісі аттары : Орынбасар, Сейілбек, Мұхаметжан, Ерасыл, Аманжол, Есенәлі,

Бейсенбай, т.

Б. ; дене мүшелері(анатомиялық атаулар) : асқазан, тоқішек, ұлтабар, мойыномыртқа, сегізкөз, тазқарын, т.

Б. ; 5)ауру атаулары : алаөкпе, көкжөтел, қарасан, т.

Б. ; ойын атаулары : алтыбақан, ақсүйек, балтамтап, доптаяқ, орынсатпақ, т.

Б. ; ән, күй, өлең аттары : Сарыжайлау, Сарыарқа, Қароторгай, Кісенашқан, т.

Б. ; 8)қоғамдық өмірге, күнделікті тұрмысқа байланысты әр түрлі атаулар : баспасөз, қолбасшы, кәсіпорын, шекара, еңбеккүн, отагасы, ақсақал9)мезгілге байланыстыатаулар : биыл, бүгін, қыстыгүні, жазгытұрым, күздігүні, т.

Б. ; 10) белгісіздік, болымсыздык мәндегі атаулар : ешкім, ештпеңе қайсыбіреу, әлдекім, әрқайсысы, ешқашан, кейбір, әрбіреу, әлдеқашан, т.

Б.

Tmogla12 29 мая 2021 г., 16:05:08 | 5 - 9 классы

1)қайық сөзіндегі буын түрін анықтаңыз2)қандай сөздер тасымалданбайды3)қандай сөздер буынға бөлінбейді4)біріккен сөздер дегеніміз не5)бірігіп жасалған аң атауын атаңыз?

1)қайық сөзіндегі буын түрін анықтаңыз

2)қандай сөздер тасымалданбайды

3)қандай сөздер буынға бөлінбейді

4)біріккен сөздер дегеніміз не

5)бірігіп жасалған аң атауын атаңыз.

GerZmam1alaladanuyt 3 мая 2021 г., 14:30:09 | 10 - 11 классы

Ойын атауы біріккен сөз жазындар?

Ойын атауы біріккен сөз жазындар.

Usmanovaelechk 6 июн. 2021 г., 14:13:54 | 1 - 4 классы

Өсімдіктер атауы біріккен По больше?

Өсімдіктер атауы біріккен По больше.

Svetka1977 15 февр. 2021 г., 15:06:07 | 5 - 9 классы

Мына біріккен сөздерден сөз тіркесін жасандар?

Мына біріккен сөздерден сөз тіркесін жасандар.

Елбасы, Ақмoла, Сарыарқа, атамeкeн, қoнақжайлық.

Kolbas04ka 19 апр. 2021 г., 19:34:06 | 5 - 9 классы

Мəтіннен біріккен сөздерді тап?

Мəтіннен біріккен сөздерді тап.

Оларды жасалу жолына қарай біріккен жəне кіріккен сөз деп екіге бөліп жаз.

Бірігіп тұрған түбір сөздерді анықта.

Школьница7771 4 июл. 2021 г., 08:59:49 | 1 - 4 классы

Қаратпа сөз дегеніміз не?

Қаратпа сөз дегеніміз не.

Aijo04 24 мар. 2021 г., 12:35:54 | 5 - 9 классы

Нужно 8 предложений?

Нужно 8 предложений.

4 на Біріккен сөздер и 4 Қос сөз.

УмниК1231111 20 окт. 2021 г., 08:33:01 | 5 - 9 классы

Біріккен сөздер деген не?

Біріккен сөздер деген не?

Біріккен сөздер қалай жасалады?

Біріккен сөздерге бірнеше мысал келтіріңдер.

Біріккен сөздерден сөйлемдер құрандар.

Neznayka123q 15 нояб. 2021 г., 09:54:25 | 5 - 9 классы

Дыбыс үндестігі дегеніміз не?

Дыбыс үндестігі дегеніміз не?

Буын үндестігі дегеніміз не?

1Dariana1 27 дек. 2021 г., 05:02:24 | 5 - 9 классы

1. зат есім дегеніміз не?

1. зат есім дегеніміз не?

А) заттың атың білдіретін сөз табы

В)заттың сының білдіретін сөз табы

С) заттың сапасын білдіретін соз табы

D) заттың ісін білдіретін сөз табы.