Коптык жалгау деген не, подскажите пожалуйста?

Maksik200314 26 сент. 2020 г., 12:38:52

Көптік жалғау — жалғанған сезіне көптік мағына беретін қосымша.

Көптік жалғауының дыбыс үндестігіне қарай алты варианты қолданылады : - лар, - лер, - дар, - дер, - тар, - тер(қала - лар, мекеме - лер, ғалым - дар, езен - дер, ат - тар, шөп - тер).

Көптік ұғымды білдіру үшін жалғанатын бұдан басқа екі түрлі морфологиялық форма бар.

Оның бірі - ыз ( - із, - з) формасы қазіргі тілімізде кене заманнан қалған сарқыншақ ретінде бірен - саран сөздерде кездеседі.

Мысалы, "мен" сөзінің көпше түрі "біз" есімдігіндегі - з формасы сөздің бөлінбейтін бөлшегіне айнапған.

Екіншісі жүрді - к, айтты - қ, кетті - к, жетті - к дегендегі - к, - қ формасы да ерте кездегі көптік мағынаны білдерген қосымшалар.

Көптік жалғау көптік мағынаға қосымша мынандай әр алуан ұғымды білдіреді.

1. Біртекті нәрселердің жиынтығын, белгілі бір адамдар тобын (мектеп - тер, үй - лер, жас - тар) ; 2.

Сын есім мен есімшені субстантивтендіреді (жақсы - ларды, ақылды - ларды, оқыған - дарды) ; 3.

Сан есімге, мезгіл үстеуге жалғанып, болжалдау, шамалау, мелшерлеуді білдіреді (жасы отыз - дарда, са - ғат үш - терде, былтыр - лар) ; 4.

Бір нәрсенің жалпыға бірдей ортақтығын, меншіктеуші адамның көптігін білдіреді (жалғыз қыз - дарың, Сапар әке - лерің, мектеп - терің).

Көптік жалғау бірыңғай мүшенің соңғысына ғана жалғанады.

Көптік мағына Көптік жалғауның қатысынсыз лексикассыз, морфологиясыз, синтаксистік тәсілдер арқылы берілетін сөздер де бар (түз, ұн, құрт - құмырсқа, мәдениет, феодапизм, ақыл, достық, бала - шаға, кәрі - жас, жолдас - жора, ыдыс - аяқ).

Көптік ұғымның сөз тіркесінен аңғарылатын тұстары аз емес.

Мысалы, онсыз да көптік ұғымды білдіретіндіктен : барлық, көптеген, қанша, әр, бірнеше, сантүрлі, санмың, біраз сөздерімен, сондай - ақ сан есіммен тіркәсіп келгенде көптік жалғауы қажет болмайды : 5 адам, барлық адам, көп адам.

Boykova 31 мар. 2020 г., 08:16:54 | 5 - 9 классы

Копт жалгау деген не помогите пожалуйста на экзамен нужно?

Копт жалгау деген не помогите пожалуйста на экзамен нужно.

TanyaKot 20 мая 2020 г., 10:28:23 | 5 - 9 классы

Пожалуйста перечислите все виды окончаний в казахском языке?

Пожалуйста перечислите все виды окончаний в казахском языке.

Я помню только 3 : септiк жалгау, тауелдiк жалгау, коптык жалгау.

Gromovenko747 26 февр. 2020 г., 04:50:17 | 1 - 4 классы

Как разобрать коптык жалгау?

Как разобрать коптык жалгау?

Мысык, ит, Адам !

Lerarkazeko 14 мая 2020 г., 11:55:43 | 5 - 9 классы

Разабрать в коптык жалгау , септык , таулдык и жектык жалгау слово - ректор?

Разабрать в коптык жалгау , септык , таулдык и жектык жалгау слово - ректор.

Vlad200112 19 апр. 2020 г., 06:23:06 | 5 - 9 классы

Коптык жалгау жалганбайтын создер бола ма?

Коптык жалгау жалганбайтын создер бола ма.

Nargizqasanova7 8 нояб. 2020 г., 10:52:11 | 5 - 9 классы

А как переводится коптык жалхау?

А как переводится коптык жалхау.

Nastya1611111 17 мар. 2020 г., 13:25:01 | 5 - 9 классы

Разабрать в коптык жалгау , септык , таулдык и жектык жалгау слово - студент и дос?

Разабрать в коптык жалгау , септык , таулдык и жектык жалгау слово - студент и дос.

Minerliv 28 нояб. 2020 г., 13:22:42 | 1 - 4 классы

Тубир журнак жалгау деген не?

Тубир журнак жалгау деген не.

Funtik4 28 апр. 2020 г., 14:29:54 | 5 - 9 классы

Что такое коптык жалгау на казах?

Что такое коптык жалгау на казах.

Яз.

Lunitoes 1 янв. 2020 г., 19:53:44 | 1 - 4 классы

Жактык жалгау деген не?

Жактык жалгау деген не?